Gửi Thông Báo Telegram Bằng Bash: Hướng Dẫn Chi Tiết Từ A-Z

Bạn có bao giờ muốn nhận thông báo ngay lập tức khi server của mình gặp sự cố, hay đơn giản là muốn được báo khi một tiến trình dài hạn hoàn thành? Việc Gửi Thông Báo Telegram Bằng Bash là một giải pháp tuyệt vời, nhanh chóng và hiệu quả. Trong bài viết này, Mekong WIKI sẽ hướng dẫn bạn cách thực hiện điều đó, từng bước một, một cách dễ hiểu nhất. Đừng lo lắng nếu bạn chưa có nhiều kinh nghiệm với Bash, chúng tôi sẽ đi từ những khái niệm cơ bản nhất.

Tại sao nên gửi thông báo Telegram bằng Bash?

Việc gửi thông báo Telegram bằng Bash mang lại rất nhiều lợi ích, đặc biệt đối với các sysadmin, lập trình viên và bất kỳ ai quản lý server Linux:

Nhận thông báo tức thì: Không cần phải liên tục kiểm tra server, bạn sẽ được thông báo ngay lập tức khi có vấn đề xảy ra.
Tự động hóa quy trình: Tích hợp thông báo vào script Bash giúp tự động hóa các tác vụ và theo dõi tiến trình.
Đơn giản và hiệu quả: Bash là ngôn ngữ scripting phổ biến trên Linux, việc tích hợp Telegram vào Bash rất đơn giản và không đòi hỏi nhiều kiến thức chuyên sâu.
Miễn phí: Telegram là một nền tảng nhắn tin miễn phí, bạn không cần phải trả bất kỳ chi phí nào để sử dụng tính năng thông báo.
Tính linh hoạt cao: Bạn có thể tùy chỉnh nội dung thông báo, thời gian gửi, và thậm chí là gửi thông báo đến nhiều người cùng lúc.

“Việc tự động hóa thông báo bằng Telegram giúp tôi tiết kiệm hàng giờ làm việc mỗi tuần. Tôi không còn phải lo lắng về việc bỏ lỡ các cảnh báo quan trọng nữa,” anh Nguyễn Văn An, một chuyên gia DevOps với hơn 5 năm kinh nghiệm, chia sẻ.

Chuẩn bị trước khi gửi thông báo Telegram bằng Bash

Trước khi bắt đầu, bạn cần chuẩn bị một vài thứ:

Tài khoản Telegram: Chắc chắn rồi, bạn cần một tài khoản Telegram để nhận thông báo.
Bot Telegram: Chúng ta sẽ tạo một bot Telegram để gửi thông báo thay vì sử dụng tài khoản cá nhân.
curl: Đảm bảo rằng bạn đã cài đặt curl trên hệ thống của mình. curl là một công cụ dòng lệnh dùng để truyền dữ liệu với các server, sử dụng một trong số các giao thức được hỗ trợ (HTTP, HTTPS, FTP, FTPS, SCP, SFTP, TFTP, DICT, TELNET, LDAP hay FILE). Nếu chưa cài, bạn có thể cài đặt bằng lệnh sau:
```
sudo apt-get update
sudo apt-get install curl
```

Tạo Bot Telegram

Đây là bước quan trọng nhất. Bot Telegram sẽ là “người đưa tin” của bạn.

Tìm kiếm BotFather: Mở ứng dụng Telegram và tìm kiếm @BotFather. Đây là bot chính thức của Telegram để tạo và quản lý các bot khác.
Tạo bot mới: Nhắn tin cho BotFather lệnh /newbot.
Đặt tên cho bot: BotFather sẽ hỏi bạn tên cho bot của bạn. Hãy chọn một cái tên dễ nhớ, ví dụ: “MekongWIKI Notifier”.
Đặt username cho bot: BotFather sẽ yêu cầu bạn đặt một username cho bot. Username phải duy nhất và kết thúc bằng “bot”, ví dụ: “MekongWIKINotifier_bot”.
Nhận Token: Sau khi tạo thành công, BotFather sẽ cung cấp cho bạn một token. Hãy giữ token này cẩn thận, vì nó giống như mật khẩu của bot. Token này sẽ có dạng như sau: 1234567890:ABCDEFGhIJKLMnOpQrStUvWxYz123456789.

Lấy Chat ID

Để gửi thông báo đến một cuộc trò chuyện cụ thể (cá nhân hoặc nhóm), bạn cần lấy Chat ID của cuộc trò chuyện đó.

Thêm bot vào cuộc trò chuyện: Thêm bot bạn vừa tạo vào cuộc trò chuyện mà bạn muốn nhận thông báo.
Gửi tin nhắn bất kỳ cho bot: Gửi một tin nhắn bất kỳ (ví dụ: /start) cho bot trong cuộc trò chuyện đó.

Lấy Chat ID: Có nhiều cách để lấy Chat ID, một trong những cách đơn giản nhất là sử dụng URL sau (thay thế YOUR_BOT_TOKEN bằng token của bot bạn):

https://api.telegram.org/botYOUR_BOT_TOKEN/getUpdates

Mở URL này trong trình duyệt, bạn sẽ thấy một đoạn JSON. Tìm giá trị của chat.id. Đó chính là Chat ID bạn cần.

Ví dụ:

{
  "ok": true,
  "result": [
    {
      "update_id": 123456789,
      "message": {
        "message_id": 123,
        "from": {
          "id": 987654321,
          "is_bot": false,
          "first_name": "YourName",
          "last_name": "YourLastName",
          "username": "YourUsername",
          "language_code": "en"
        },
        "chat": {
          "id": -123456789,
          "first_name": "YourName",
          "last_name": "YourLastName",
          "username": "YourUsername",
          "type": "private"
        },
        "date": 1678886400,
        "text": "/start",
        "entities": [
          {
            "offset": 0,
            "length": 6,
            "type": "bot_command"
          }
        ]
      }
    }
  ]
}

Trong ví dụ trên, chat.id là -123456789. Lưu ý dấu trừ (-) nếu có.

Gửi thông báo Telegram bằng Bash Script

Bây giờ chúng ta đã có mọi thứ cần thiết, hãy viết một script Bash đơn giản để gửi thông báo Telegram bằng Bash.

Tạo file script: Tạo một file mới, ví dụ telegram_notify.sh, và mở nó bằng trình soạn thảo văn bản.

Viết script: Dán đoạn code sau vào file:

#!/bin/bash

# Thay thế bằng token của bot và chat ID của bạn
BOT_TOKEN="YOUR_BOT_TOKEN"
CHAT_ID="YOUR_CHAT_ID"

MESSAGE="$1"

if [ -z "$MESSAGE" ]; then
  MESSAGE="Thông báo mặc định từ script Bash!"
fi

API_URL="https://api.telegram.org/bot${BOT_TOKEN}/sendMessage"

curl -s -X POST "$API_URL" -d chat_id="$CHAT_ID" -d text="$MESSAGE"

Giải thích script:
- #!/bin/bash: Khai báo shebang, cho biết script này sẽ được chạy bằng Bash.
- BOT_TOKEN="YOUR_BOT_TOKEN": Khai báo biến BOT_TOKEN và gán token của bot vào. Thay thế YOUR_BOT_TOKEN bằng token thực tế của bạn.
- CHAT_ID="YOUR_CHAT_ID": Khai báo biến CHAT_ID và gán Chat ID vào. Thay thế YOUR_CHAT_ID bằng Chat ID thực tế của bạn.
- MESSAGE="$1": Lấy tham số đầu tiên truyền vào script làm nội dung thông báo.
- if [ -z "$MESSAGE" ]; then ... fi: Kiểm tra xem có tham số nào được truyền vào không. Nếu không, sử dụng một thông báo mặc định.
- API_URL="https://api.telegram.org/bot${BOT_TOKEN}/sendMessage": Tạo URL của API Telegram để gửi tin nhắn.
- curl -s -X POST "$API_URL" -d chat_id="$CHAT_ID" -d text="$MESSAGE": Sử dụng curl để gửi một HTTP POST request đến API Telegram, bao gồm Chat ID và nội dung thông báo. -s là viết tắt của “silent,” tức là không hiển thị thanh tiến trình hoặc thông báo lỗi trừ khi có lỗi nghiêm trọng.
Cấp quyền thực thi: Chạy lệnh sau để cấp quyền thực thi cho script:
```
chmod +x telegram_notify.sh
```
Chạy script: Bây giờ bạn có thể chạy script để gửi thông báo.
- Gửi thông báo với nội dung tùy chỉnh:
```
./telegram_notify.sh "Xin chào từ Mekong WIKI!"
```
- Gửi thông báo với nội dung mặc định:
```
./telegram_notify.sh
```

Ví dụ thực tế về cách sử dụng gửi thông báo Telegram bằng Bash

Dưới đây là một vài ví dụ về cách bạn có thể sử dụng script này trong thực tế:

Thông báo khi server khởi động:
```
#!/bin/bash

./telegram_notify.sh "Server đã khởi động thành công lúc $(date)"
```
Thêm dòng này vào file /etc/rc.local (trước exit 0) để nhận thông báo mỗi khi server khởi động.
Thông báo khi có người đăng nhập SSH:
```
#!/bin/bash

WHO=$(who | tail -n 1)
./telegram_notify.sh "Có người vừa đăng nhập SSH: $WHO"
```
Thêm đoạn code này vào file /etc/profile hoặc /etc/bash.bashrc để nhận thông báo mỗi khi có người đăng nhập SSH.

Thông báo khi ổ cứng đầy:

#!/bin/bash

USAGE=$(df -h / | awk '{print $5}' | tail -n 1 | sed 's/%//g')

if [ "$USAGE" -gt 90 ]; then
  ./telegram_notify.sh "Cảnh báo: Ổ cứng sắp đầy! Dung lượng sử dụng: $USAGE%"
fi

Lưu đoạn code này vào một file và chạy nó định kỳ bằng cron (ví dụ mỗi 5 phút) để theo dõi dung lượng ổ cứng.

Thông báo khi một tiến trình dài hạn hoàn thành:

#!/bin/bash

# Thực hiện một tác vụ nào đó
make

# Gửi thông báo khi hoàn thành
./telegram_notify.sh "Tiến trình make đã hoàn thành!"

“Tôi đã từng sử dụng Telegram để nhận thông báo khi quá trình backup server hoàn thành. Điều này giúp tôi yên tâm hơn rất nhiều,” anh Lê Hoàng Nam, một chuyên gia bảo mật hệ thống với 8 năm kinh nghiệm, chia sẻ.

Mở rộng và tùy biến script gửi thông báo Telegram bằng Bash

Bạn có thể mở rộng và tùy biến script này để phù hợp với nhu cầu cụ thể của mình. Dưới đây là một vài gợi ý:

Thêm thông tin vào thông báo: Bạn có thể thêm thông tin về hostname, IP address, CPU usage, memory usage, v.v. vào thông báo.
Gửi thông báo đến nhiều người: Bạn có thể gửi thông báo đến nhiều Chat ID bằng cách lặp qua một danh sách Chat ID.

Sử dụng Markdown hoặc HTML: Telegram hỗ trợ Markdown và HTML để định dạng nội dung thông báo. Bạn có thể sử dụng các thẻ Markdown hoặc HTML để làm cho thông báo của bạn dễ đọc và hấp dẫn hơn. Ví dụ:

curl -s -X POST "$API_URL" -d chat_id="$CHAT_ID" -d "text=*Thông báo quan trọng:*nServer vừa khởi động lại!" -d parse_mode="Markdown"

Hoặc:

curl -s -X POST "$API_URL" -d chat_id="$CHAT_ID" -d "text=<b>Thông báo quan trọng:</b><br>Server vừa khởi động lại!" -d parse_mode="HTML"

Sử dụng biến môi trường: Thay vì hardcode token và Chat ID vào script, bạn có thể sử dụng biến môi trường để bảo mật thông tin.
Xử lý lỗi: Thêm xử lý lỗi vào script để đảm bảo rằng thông báo luôn được gửi, ngay cả khi có lỗi xảy ra.
Sử dụng API Telegram Bot khác: Ngoài sendMessage, Telegram còn cung cấp nhiều API khác để gửi ảnh, video, audio, v.v. Bạn có thể sử dụng các API này để tạo ra các thông báo đa phương tiện.

Các vấn đề thường gặp khi gửi thông báo Telegram bằng Bash

Trong quá trình sử dụng, bạn có thể gặp một vài vấn đề. Dưới đây là một số vấn đề thường gặp và cách khắc phục:

Không nhận được thông báo:
- Kiểm tra lại token và Chat ID xem đã đúng chưa.
- Đảm bảo rằng bot đã được thêm vào cuộc trò chuyện và đã được gửi tin nhắn ít nhất một lần.
- Kiểm tra kết nối internet của server.
- Kiểm tra xem firewall có chặn kết nối đến API Telegram hay không.
Lỗi “Bad Request: chat not found”:
- Chat ID không đúng. Hãy lấy lại Chat ID theo hướng dẫn ở trên.
Lỗi “Bad Request: invalid bot token”:
- Token không đúng. Hãy kiểm tra lại token và đảm bảo rằng bạn đã copy đúng.

Lưu ý về bảo mật khi gửi thông báo Telegram bằng Bash

Mặc dù việc gửi thông báo Telegram bằng Bash rất tiện lợi, nhưng bạn cũng cần lưu ý đến vấn đề bảo mật:

Không chia sẻ token của bot: Token của bot là “chìa khóa” để truy cập vào bot của bạn. Không bao giờ chia sẻ token này với bất kỳ ai.
Sử dụng biến môi trường: Thay vì hardcode token vào script, hãy sử dụng biến môi trường để bảo mật thông tin.
Hạn chế quyền truy cập vào script: Chỉ những người cần thiết mới được phép truy cập và chỉnh sửa script.

Kết luận

Gửi thông báo Telegram bằng Bash là một kỹ thuật hữu ích giúp bạn tự động hóa các tác vụ và theo dõi server của mình một cách hiệu quả. Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn đầy đủ thông tin và hướng dẫn để bắt đầu sử dụng tính năng này. Hãy thử nghiệm và tùy biến script để phù hợp với nhu cầu của bạn. Chúc bạn thành công!

FAQ (Câu hỏi thường gặp)

Tôi có cần kiến thức lập trình để sử dụng Bash script không?

Không nhất thiết. Bài viết này đã cung cấp các script mẫu và hướng dẫn chi tiết. Bạn chỉ cần copy và paste, sau đó thay đổi một vài thông số như token và chat ID. Tuy nhiên, việc hiểu cơ bản về Bash sẽ giúp bạn tùy biến script tốt hơn.
Tôi có thể sử dụng Telegram Bot để làm gì khác ngoài gửi thông báo?

Rất nhiều! Bạn có thể tạo bot để chơi game, quản lý công việc, điều khiển nhà thông minh, v.v. Khả năng là vô tận!
Có cách nào để bảo mật token của bot tốt hơn không?

Ngoài việc sử dụng biến môi trường, bạn có thể sử dụng các công cụ quản lý bí mật (secret management tools) như HashiCorp Vault để lưu trữ và quản lý token.
Tôi có thể gửi thông báo đến nhiều kênh Telegram cùng lúc không?

Hoàn toàn có thể. Bạn chỉ cần lặp qua danh sách các chat ID và gửi thông báo đến từng chat ID.
Telegram có giới hạn số lượng tin nhắn mà bot có thể gửi không?

Telegram có một số giới hạn về số lượng tin nhắn mà bot có thể gửi trong một khoảng thời gian nhất định để chống spam. Tuy nhiên, giới hạn này thường khá cao và không ảnh hưởng đến việc sử dụng thông thường.
Tôi nên làm gì nếu bot của tôi bị khóa?

Liên hệ với bộ phận hỗ trợ của Telegram. Họ sẽ xem xét và có thể mở khóa bot của bạn nếu bạn không vi phạm các điều khoản dịch vụ của Telegram.
Tôi có thể sử dụng ngôn ngữ lập trình khác thay vì Bash để gửi thông báo Telegram không?

Chắc chắn rồi. Bạn có thể sử dụng bất kỳ ngôn ngữ lập trình nào hỗ trợ HTTP request, ví dụ như Python, JavaScript, PHP, v.v. Thậm chí, bạn còn có thể sử dụng các công cụ như IFTTT hoặc Zapier để tạo các workflow tự động hóa kết nối với Telegram.